Apakah khasiat buah kulim pada kesihatan? Artikel ini akan membincangkan khasiat buah kulim, kandungan nutrisi dan komponen sihat di dalamnya.
Pengenalan
Pokok kulim (Scorodocarpus Borneensis Becc.) yang tergolong dalam keluarga Olacaceae merupakan tanaman berkayu dan mengeluarkan buah kulim atau dikenali juga sebagai bawang hutan. Ia dikatakan mula-mula ditemui di Kulim, Kedah dan mendapat nama daripadanya. Mungkin ramai yang tidak tahu akan buah kulim kerana ia kini sukar ditemui kecuali di dalam hutan tebal. Pokok kulim tumbuh secara semula jadi di Thailand Selatan, Pulau Sumatera, Pulau Lingga, Semenanjung Malaysia, dan Borneo. Penduduk tempatan menggunakan hampir kesemua bahagian pokok kulim termasuklah buah, daun, batang dan akar untuk pelbagai tujuan keperluan harian dan kesihatan.
Buah kulim seakan-akan kacang walnut, mempunyai lapisan luar bertemperung yang keras berwarna coklat. Saiz buah kulim sebesar buah pinang dan mempunyai isi lembut berwarna putih. Ia juga dipanggil dengan nama bawang hutan kerana ia mempunyai bau bawang putih yang kuat, malah lebih menyengat dan menusuk.
Kandungan Nutrisi
Buah kulim mengandungi komponen makronutrien termasuklah karbohidrat, protein dan lemak, dan juga komponen mikronutrien seperti vitamin B, vitamin C, vitamin E, manganese, selenium, zat besi, kuprum and kalium. Namun, kandungan nutrisi yang tepat bagi setiap nutrien tidak dapat dinyatakan oleh kerana tidak banyak kajian yang dijalankan ke atas buah kulim.
Komponen Berkhasiat
Kajian menunjukkan buah kulim mengandungi sebatian-sebatian kimia, terutamanya metabolit sekunder yang yang berperanan dalam pelbagai manfaat kesihatan. Ia juga merupan sebahagian daripada bioaktif fitokimia bagi nutrient tumbuhan. Metabolit ialah sebatian yang disintesis oleh tumbuhan untuk fungsi-fungsi penting seperti pertumbuhan, pendebungaan dan sistem pertahanan tumbuhan. Kini, banyak kajian yang dijalankan terhadap sebatian ini untuk mengkaji kepentingannya kepada manusia.
Antara komponen metabolit sekunder yang ditemui dalam buah kulim termasuklah fenol, flavonoid, terpenoid, saponin, tannin, phenolic glycosides, cyanogenic glycosides, stilbenes, kompaun nitrogen (alkaloid, amines, betalain). Bahan-bahan ini yang diektstrak dari buah kulim menunjukkan bahawa ia mempunyai fungsi sebagai antikanser, antihemolitik, antimikroa, analgesik, antitumor, anti-ulser dan anti-radang.
10 Khasiat Buah Kulim
1. Manfaat Antioksidan
Buah kulim mengandungi pelbagai nutrien dan komponen fitikomia seperti vitamin C dan E, flavanoid, fenol, terpenoid, saponin dan tannin yang bertindak sebagai antioksida dan menghalang tekanan oksidatif. Tekanan oksidatif ialah ketidakseimbangan antara radikal bebas dan antioksidan dalam badan. Radikal bebas ialah unsur yang tidak stabil yang boleh mengakibatkan kerosakan sel, dan seterusnya menyebabkan penyakit dan penuaan. Sebaliknya, antioksidan ialah bahan yang boleh menyumbangkan elektron kepada radikal bebas, menjadikannya stabil dan kurang reaktif.
2. Menghalang Pembiakan Bakteria
Antimikrob adalah komponen atau bahan yang digunakan untuk merawat dan mencegah jangkitan bakteria, virus, kulat atau parasit. Kajian mendapati terdapat aktiviti antimikrob pada buah kulim yang dapat menghalang hampir kesemua patogen bakteria. Hasil ujian menunjukkan ekstrak buah kulim bertindak balas terhadap bakteria seperti Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA), Salmonella Typhi dan Candida Albicans.
3. Mencegah Kanser
Buah kulim mengandungi bahan-bahan seperti alkaloid, flavonoid, dan fenol yang berfungsi sebagai agen antikanser.
- Alkaloid berupaya melaras jalur isyarat utama yang terlibat dalam percambahan, kitaran sel, dan metastasis, menjadikannya komponen utama agen antikanser. Kajian menemukan antara komponen alkaloid yang membantu dalam menghalang proses tersebut adalah scorodocarpine B dan dehydroxyscorodocarpin B.
- Tannin ialah polifenol yang terdapat secara semula jadi pada tumbuhan. Kajian menunjukkan tannin mempunyai aktiviti luar biasa dalam mencegah barah. Selain itu, tannin juga dikatakan berpotensi dalam rawatan kanser melalui ubat antikanser ataupun kemoterapi. Kajian lain menunjukkan bahawa gabungan tanin dan ubat antikanser mempunayi kesan terhadap chemoprotective, chemosensitive, dan antagonis yang disertai dengan kesan antikanser.
- Flavonoid dan fenol bertindak sebagai pembersih radikal bebas yang boleh menyebabkan tekanan oksidatif dan kerosakan sel.
4. Bahan Awet Semula Jadi
Saintis dari Jepun mendapati bahawa komponen buah kulim berguna sebagai pengawet semula jadi. Sebilangan besar komponen dalam buah kulim adalah sebatian yang mengandungi sulfur, seperti methyl methylthiomethyl disulfide dan bis(methylthiomethyl) disulfide. Kelebihan utama sulfur dioksida ialah gabungan aktiviti antioksidan dengan kemampuannya untuk menghalang polifenol daripada teroksida, yang kebiasaannya kita lihat pada buah yang berubah menjadi coklat dan lebam. Selain itu, sulfur dioksida juga bertindak sebagai bahan pengawet yang menghalang pertumbuhan bakteria yang boleh merosak makanan.
5. Perencah Semula Jadi
Buah kulim merupakan salah satu tumbuhan yang digunakan sebagai bahan perasa dalam masakan. Walaupun kini ia jarang ditemui, masyarakat orang asli dan orang-orang terdahulu menggangap buah kalim sebagai salah satu bahan yang penting dalam masakan mereka. Baunya yang seperti bawang putih menjadikannya bahan yang ideal untuk menambah rasa pada makanan dan menjadikannya lebih sedap tanpa tambahan garam yang berlebihan.
Buah kulim terkenal sebagai rawatan semula jadi dan digunakan dalam perubatan tradisional oleh masyarakat Melayu. Sebilangan besar kegunaan tumbuhan dalam perubatan yang dicatatkan pada masa ini telah pun didokumentasikan sama ada dalam perubatan tradisional Melayu oleh penulis-penulis dan pengkaji-pengkaji di Malaysia. Namun begitu, tidak banyak kajian saintifik yang dijalankan ke atas buah kulim menjadikannya lebih sukar untuk melihat kepada khasiat dan kebaikan buah ini dengan lebih jelas. Berikut merupakan lain-lain khasiat dan kebaikan buah kulim menurut perubatan tradisional.
6. Sistem Pencernaan yang Sihat
Buah kulim digunakan untuk melegakan gejala masuk angin seperti kembung perut, mual dan rasa tidak selesa. Selain itu, terdapat juga rekod perubatan yang menggunakan buah kulim untuk masalah pencernaan.
7. Merawat Keracunan Makanan
Bakteria, virus dan parasit merupakan antara punca terjadinya keracunan makanan, biasanya disebabkan oleh pengendalian makanan yang tidak betul. Empat jenis mikroorganisma yang biasanya menyebabkan keracunan makanan adalah campylobacter, salmonella, E. coli, dan listeriayang menyebabkan keracunan makanan adalah campylobacter, salmonella, E. coli, dan listeria. Buah kulim dan rebusan kulit kadang-kalanya digunakan oleh masyarakat Melayu untuk merawat keracunan.
8. Kesihatan Jantung
Kandungan antioksidan yang tinggi dalam buah kulim berfungsi dalam menjaga kesihatan jantung dan mengurangkan risiko penyakit jantung seperti kolesterol tinggi, penyakit jantung koronari dan serangan jantung. Antioksidan berfungsi untuk menyahaktifkan radikal bebas dan mencegah kerosakan sel yang dikaitkan dengan pengurangan risiko mendapat penyakit jantung. Selain itu, antioksidan juga dianggap berupaya menghalang penukaran molekul kolesterol dalam menjadi bahan yang boleh membentuk plak di dinding arteri dan menyekat aliran darah.
9. Mengurangkan Tekanan
Air rebusan buah kulim digunakan untuk melancarkan pengaliran darah dan mengelakkan tekanan. Dipercayai kerana terdapat komponen buah kulim yang membantu dalam menjaga jantung, ia juga berkesan terhadap sistem peredaran darah dalam badan.
10. Menurunkan Suhu Badan
Buah kulim dikatakan mempunyai ciri antipiretik (antipyretic) yang mampu menurunkan suhu badan ketika demam. Komponen nutrien seperti vitamin C dan kompaun fenolik seperti saponin dipercayai menyumbang kepada manfaat kesihatan yang dinyatakan.